Γενεσιουργός αιτία της ελληνικής κρίσης όμως, αποτέλεσε κατά αντικειμενική ομολογία όλων, η υπέρογκη διόγκωση των δαπανών του δημοσίου τομέα, που οδήγησε σε υπέρογκο δανεισμό του κράτους για την χρηματοδότηση αυτών των δαπανών, με τελικό αποτέλεσμα την οριστική αδυναμία λήψης νέου δανεισμού, μιας και κανένας επενδυτής δεν το δάνειζε πλέον.
Από την άλλη, η συνεχή διόγκωση του δημοσίου τομέα συμπαρέσυρε και την ιδιωτική οικονομία και τους ιδιώτες, οι οποίοι μέσω της φθηνής δανειοδότησης της προηγούμενης δεκαετίας από τις τράπεζες, ζούσαν πάνω από τις δυνατότητές τους. Οι επιχειρήσεις ταυτόχρονα, αντί να αντιμετωπίζουν ριζικά και άμεσα τα δικά τους προβλήματα ανταγωνιστικότητας που είχαν, επέλεξαν μέσω και αυτές του φθηνού δανεισμού, να μεταθέσουν τα προβλήματα αυτά στο μέλλον. Με άλλα λόγια η παγκόσμια οικονομική κρίση βρήκε τόσο τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα, ουσιαστικά χωρίς καμιά προληπτική προστασία και εν μέσω ελλειμμάτων στους προϋπολογισμούς τους, τα οποία καλύπτονταν μέσω νέου δανεισμού.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση είχε ως συνέπεια την έλλειψη ρευστότητας, η οποία οδήγησε στο να μην είναι εφικτό για κάποιες χώρες να δανειστούν, αυτό που λέμε να βγουν στις αγορές. Μία από αυτές, ήταν και η χώρα μας. Για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αυτή το ελληνικό κράτος, αναγκάστηκε να δανειστεί μέσω χωρών και όχι ιδιωτών. Ως αντάλλαγμα οι πιστώτριες χώρες, απαίτησαν την μείωση των ελλειμμάτων του κράτους ως προς τα έξοδα λειτουργίας του. Έτσι το κράτος προχώρησε σε δραστική μείωση των κρατικών δαπανών, διαδικασία η οποία συνεχίζεται ως σήμερα.
Αποτέλεσμα της διαδικασίας εξάλειψης των ελλειμμάτων του κρατικού τομέα, αποτελεί η έλλειψη ρευστότητας από την πραγματική οικονομία, πχ μέσω της μεταφοράς πληρωμών του δημοσίου σε μελλοντικό χρόνο ή μη πληρωμή ομολόγων του δημοσίου κτλ. Η έλλειψη αυτή οδήγησε σε κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων και ταυτόχρονα σε απολύσεις προσωπικού. Οι απολύσεις προσωπικού αυξήθηκαν επίσης λόγω του ότι κάθε επιχείρηση κοιτούσε έντονα προς την περικοπή των εξόδων της, ώστε να επιβιώσει, μέσω της μείωσης του εργατικού της κόστους.
Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης σε όλη την παραγωγική διαδικασία συνοπτικά ήταν η εξής:
- Μείωση της ιδιωτικής & κρατικής κατανάλωσης
- Μείωση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και των ιδιωτικών επενδύσεων
- Μείωση του εργατικού δυναμικού στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με αύξηση της ανεργίας
- Μείωση της αποταμίευσης και του διαθέσιμου εισοδήματος
- Μείωση των νέων πιστοδοτήσεων των τραπεζών και αύξηση των επισφαλειών των τραπεζών
- Δημιουργία συνθηκών ασφυξίας ρευστότητας στην πραγματική οικονομία και στην πτώχευση πολλών επιχειρήσεων
- Εκτόξευση ληξιπρόθεσμων οφειλών ιδιωτών και επιχειρήσεων προς τον δημόσιο τομέα
Όλα τα παραπάνω, έκαναν την οικονομία μας να λειτουργεί μέσα σ' ένα περιβάλλον αβεβαιότητας και σύγχυσης. Σε τέτοιες συνθήκες, οι επιχειρήσεις είναι σχεδόν αδύνατον να επιβιώσουν, πολύ περισσότερο, να αναπτυχθούν. Και αυτό μιας και κάθε επιχείρηση κινείται και προγραμματίζεται βάσει των προβλέψεων που κάνει, όσον αφορά τις προσδοκίες σχετικά με τις μελλοντικές τάσεις της αγοράς. Αρνητικές προσδοκίες, δηλαδή στην αγορά, λειτούργησαν και λειτουργούν αποθαρρυντικά για νέες επενδύσεις, παραγγελίες, κατανάλωση κτλ.
Οι ελληνική οικονομία και ειδικά οι Ελληνικές Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, καλούνται να λειτουργήσουν μέσα σε ένα περιβάλλον εκρηκτικό. Τέτοιο που ίσως είναι σχεδόν αδύνατο να συναντήσει κανείς σε αναπτυγμένη αγορά, αλλά σε υπανάπτυκτες. Μετά από έξι χρόνια κρίσης, οι επιχειρήσεις καλούνται σήμερα να λειτουργήσουν μέσα σ' ένα περιβάλλον που συχνά επαναλαμβάνεται στις ίδιες λανθασμένες σταθερές. Αυτό σημαίνει πως οι συνθήκες ρευστότητας, οι συνθήκες περιβάλλοντος της επιχειρηματικότητας, η αγορά εν τέλει, παρουσιάζει τις ίδιες αδυναμίες και τις ίδιες αρρυθμίες, που παρουσίαζε η ελληνική οικονομία πριν την είσοδό της στην κρίση. Αυτό κατά πολλούς οφείλεται, στο ότι δεν αντιμετωπίστηκαν οι βασικές διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας στο σύνολό τους από την αρχή. Οι ίδιες αρρυθμίες επαναλαμβάνονται- επανεμφανίζονται, χωρίς να αντιμετωπίζονται δραστικά, παρά προσωρινά.
Πολλοί ήταν αυτοί που τα τελευταία χρόνια αναγκάστηκαν να κλείσουν την επιχείρησή τους και να στραφούν σε ξένες αγορές, μεταναστεύοντας σε τρίτες χώρες ή επένδυσαν σε τρίτες χώρες δημιουργώντας εκεί νέες επιχειρήσεις. Αναφέρουμε ως παράδειγμα την Βουλγαρία. Όσοι έμειναν όμως, καλούνται να λειτουργούσουν και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες της αγοράς.
Ότι και αν επέλεξε ο καθένας για να επιβιώσει, το μόνο σίγουρο και αυτό που έχει επιβεβαιωθεί πανηγυρικά και διαχρονικά στην περίπτωση της Ελλάδας ως το κύριο πρόβλημά της, είναι το περιβάλλον. Το περιβάλλον όσον αφορά την επιχείρηση και την επιχειρηματικότητα.
Είναι κοινά αποδεκτό(αναφέρεται συνεχώς σε λίστες κατάταξης του ΟΟΣΑ) πως στο εξωτερικό τα εμπόδια εισόδου και εξόδου, από μια αγορά είναι ελάχιστα. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που οι περισσότερες επιχειρήσεις στο εξωτερικό λειτουργούν πιο ανταγωνιστικά. Το κράτος εκεί δεν παρεμβάλλει εμπόδια στο επιχειρείν.
Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες ανασύνταξης του ελληνικού κράτους και αναδιοργάνωσης. Πολλές δημόσιες υπηρεσίες με ηλεκτρονικούς τρόπους και μέσω της τεχνολογίας, προσπάθησαν άλλες φορές επιτυχώς και άλλες ανεπιτυχώς να διορθώσουν πολλές αστοχίες, που δημιούργησε η λειτουργία κάποιων υπηρεσιών στο επιχειρείν. Παρόλα αυτά έχουν ακόμα να γίνουν πολλά στον τομέα αυτό.
Η χώρα μας όμως, είναι κοινά αποδεκτό ότι διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Πλεονεκτήματα όσον αφορά την γεωπολιτική της θέση, δυναμικούς κλάδους της οικονομίας της όπως ο τουρισμός κτλ. Για τον λόγο αυτό πολλοί αισιοδοξούν και θεωρούν πως όσο δυνατά χτυπήθηκε η χώρα στην περίοδο της κρίσης, τόσο δυνατά θα ανακάμψει από αυτή. Πιστεύουν δηλαδή, ότι η θεωρία του ελατηρίου σε μια οικονομία που έχει λειτουργήσει πολλές φορές στο παρελθόν, θα επαναληφτεί.
Κλείνοντας το παρόν, θα λέγαμε πως κάθε έλληνας επιχειρηματίας θα πρέπει κατ’ αρχήν να αισιοδοξεί. Βασική απασχόλησή του είναι να αναλύει το περιβάλλον στο οποίο συναλλάσσεται η επιχείρησή του με ειδικούς, λαμβάνοντας προληπτικές αποφάσεις. Να λαμβάνει άμεσα διορθωτικές αποφάσεις όσον αφορά τις λάθος επιλογές της επιχείρησής του. Να σχεδιάζει εναλλακτικές λύσεις. Να οργανώνει μακροπρόθεσμα και βραχυχρόνια business plans. Να βρίσκει και να ανοίγεται σε νέες αγορές. Με άλλα λόγια να κάνει αυτό, που πολλές επιχειρήσεις προ της κρίσης δεν έκαναν λόγω της συνεχούς ανάπτυξης που υπήρχε και της υπερβάλλουσας ρευστότητας που υπήρχε.